Onderzoek - Het belang van uniformiteit bij waardebepaling eHealth

Voor de structurele financiering van technologie is het belangrijk om de toegevoegde waarde voor de zorg goed in kaart te brengen. Maar omdat organisaties dit nu op zoveel verschillende manieren doen, is onderling vergelijken lastig. Met het project Waardegedreven eHealth willen we daar samen met partners iets aan doen, zodat kennisdeling op grotere schaal mogelijk wordt.

‘We zien in Nederland hogescholen, onderzoeksbureaus en soms ook zorgorganisaties zorgtechnologieën evalueren,’ zegt Vilans-onderzoeker Henk Herman Nap. ‘Een goede ontwikkeling, maar omdat iedereen weer een andere methode gebruikt met verschillende uitkomstmaten, krijg je een versnipperd beeld van de meerwaarde van zorgtechnologie. Dat maakt vergelijking lastig. Daarnaast zou het fijn zijn als we onderzoek kunnen stapelen. Nu voeren organisaties vaak kleine pilots uit onder zo’n 40 tot 60 mensen. Dat is dan in aantal te klein om harde conclusies uit te trekken. Daarom zou het fijn zijn als we deze onderzoeken bij elkaar kunnen optellen. Maar dat kun je alleen doen als er sprake is van uniformiteit in de waardebepaling. Met het project Waardegedreven eHealth werken we daarom aan een eerste opstap naar meer uniformiteit. Als Vilans zijn we verantwoordelijk voor de coördinatie en kennisdeling van dit project.'

Uitkomst is afhankelijk van de gekozen methode

‘Er zijn veel verschillende methoden om waarde van een technologie te bepalen,’ zegt Anne Marie Weggelaar, onderzoeker bij de Erasmus Universiteit Rotterdam. ‘En afhankelijk van de methode die je hanteert, kom je tot een andere waardebepaling. Daarnaast zijn er veel verschillende stakeholders, die allemaal andere dingen belangrijk vinden. Nu bepalen meestal technologieleveranciers de waarde en methode waarmee dat wordt berekend. Zo hebben zij veel invloed op de uitkomsten.’ Daarnaast kunnen uitkomsten ook soms misleidend zijn. Weggelaar: ‘Een uitkomst kan bijvoorbeeld zijn dat je door de inzet van een technologie dagelijks 20 minuten inzet van een verpleegkundige bespaart. Een verpleegkundige draait alleen geen werkdag van 7 uur en 40 minuten. Of: die 20 minuten zijn 5 keer 4 minuten die je in de loop van de dag bespaart. Ook al levert dat weliswaar werkdrukvermindering op, in de realiteit bespaar je de loonkosten van die 20 minuten als organisatie dan niet.’

Welke methode voor welk vraagstuk

Weggelaar doet voor het project literatuuronderzoek naar de voors en tegens van verschillende methoden en welke elementen meegenomen moeten worden in het krijgen van inzicht in de waarde van eHealth. ‘Doel is om een model te ontwikkelen waarmee de waarde van eHealth beter bepaald kan worden. Zorgorganisaties krijgen dan beter inzichtelijk voor welke vraagstuk zij welke ‘bereken-methode’ kunnen gebruiken. Daarbij is het handig om te weten welke elementen standaard meegewogen moeten worden. Uit ons literatuuronderzoek blijkt verder dat er de laatste jaren veel meer waarde wordt toegekend aan subjectieve elementen. Denk hierbij aan het gegeven dat mensen zich zekerder in hun huis voelen, of dat zorgprofessionals hun werk door een technologie aantrekkelijker vinden.’

Belang van gemeenschappelijke taal

In het project wordt er specifiek naar de waardebepaling van leefstijlmonitoring gekeken. Leefstijlmonitoring is een technologie waarbij sensoren in een woning gekoppeld worden aan een programma, die het gedrag van een cliënt monitort. Zo kan een mantelzorger of een zorgprofessional bijvoorbeeld een melding krijgen als iemand zoveel uur het toilet niet heeft bezocht. ‘Als gemeente hebben we er belang bij dat mensen langer veilig thuis kunnen wonen,’ vertelt Richard Blankenstein van de gemeente Breda. ‘Onze ervaringen worden daarbij gebruikt voor het ontwikkelen van het model voor goede waardebepaling. Als gemeente is het onze rol om kennis te delen over eHealth en dit ook aan te jagen. We willen ook in de toekomst partijen bij elkaar brengen om gezamenlijk te kunnen kijken wat een technologie oplevert en wie deze kan financieren. Maar daarvoor is het belangrijk dat je met elkaar een gemeenschappelijke taal spreekt. Wat verstaat iedereen bijvoorbeeld onder 'kwaliteit van leven' en 'toegankelijkheid'? Hopelijk kan zo’n model ons daarbij helpen.’

Kijken naar waarden belangrijk voor goede implementatie

De Tilburg School of Social and Behavioral Sciences is betrokken bij het project om te kijken waar de waarde van technologie zit voor zorgorganisaties. ‘Wij doen onderzoek naar de acceptatie van leefstijlmonitoring onder managers, mantelzorgers, zorgprofessionals en thuiswonende ouderen,’ vertelt bijzonder hoogleraar Eveline Wouters. ‘We merken dat deze groepen heel verschillend naar technologie kijken, terwijl je ze wel allemaal nodig hebt voor een succesvolle implementatie. Zo kan het zijn dat mantelzorgers vooral veiligheid belangrijk vinden en dat managers vooral kijken of een technologie in een strategische opdracht past om de zorg efficiënter te maken. Het is dan belangrijk om tot een gemeenschappelijke waarde of doelstelling te komen. Als je een gemeenschappelijk doel deelt, is het immers makkelijker om water bij de wijn te doen. Je levert dan iets in, maar krijgt er ook wat voor terug. Ons onderzoek gaat daar inzicht in geven.’

Wensen voor de toekomst

Henk Herman Nap merkt door het project dat er veel belang in het veld wordt gehecht aan de uniformiteit van waardebepaling. ‘Het netwerk rond dit project wordt steeds groter. Steeds meer hogescholen en zorgaanbieders haken aan. Iedereen zit namelijk met dezelfde vragen. Het momentum is er echt om hier nu mee aan de slag te gaan. Onze ambitie voor de toekomst is dat we met z’n allen straks een gemeenschappelijke manier hebben om de waarde van technologie in kaart te brengen. Een manier die door alle relevante partijen wordt erkend, en daarmee ook bijdraagt aan de structurele financiering van zorgtechnologie. De ontwikkelingen kunnen leiden tot een platform waar je als zorgaanbieder terechtkunt voor waardebepaling. Bijvoorbeeld door inzicht in welke impactfactoren relevant zijn als je een technologie evalueert. Maar het kan ook een waardenwaaier worden. Hoe dan ook: met dit project kunnen we toewerken naar een eerste stap in de goede richting.’

Waardegedreven eHealth is een initiatief van CZ, Erasmus Universiteit Rotterdam, Gemeente Breda, Tilburg University & Vilans en wordt gefinancieerd door ZonMw.